Halk Müzinde Terimsel Yapı

Müzik eğitimini ve tanımını kolaylaştırmak için Salih Murat Uzdilek tarafından geliştirilen Hüseyin Sadettin Arel, Dr. Suphi Ezgi ve Prof. Türk müziği ses sistemi kullanılmaktadır. Bu sisteme nazaran karın normal keskinliği 4, normal yağlanma ise yaklaşık 5 komadır. Ayrıca 3 farklı kesici ve beze kullanılmaktadır. Halk müziğimizde Muzaffer Sarısözen’den beri normal sivri ve düz işaretler üstüne dizin şeklindeki sayılar yerleştirilmiştir.

 

Besteci ve müzik araştırmacısı Prof. Yalçın Tura, 13. Yüzyılda yaşamış Safiyüddin Abdülmümin Urmevi’nin (1237-1294) kitabında bir oktavı 17’ye bölen sistemin günümüzde bağlamada kullanılan perde sistemiyle aynı olduğunu belirtmektedir.

 

Safiyüddin’den sonra gelen araştırmacılar, Nayi Osman Dede (1650-1730), Abdülbâkî Nâsır Dede (1765-1821) Kantemiroğlu (1673-1723), Hızır Ağa (1725-1795) ve Hamparsum Limonciyan (1828-1901), oktavın 15-16 perde olarak adlandırılmasını önermiştir.

 

Daha sonrasında Muallim İsmail Hakkı Bey (1866-1927), Ali Rıfat Çağatay (1867-1935), Rauf Yekta Bey (1871-1935) şeklinde araştırmacılar bir oktavda 24 perdelik bir sistem ortaya koymuşlardır. Bu sav daha sonraki araştırmacılar tarafınca kabul edilmiş ve benimsenmiştir.

 

24 perdelik sistemin kabul edilmesi ve yaygınlaşmasının vakit içinde halk müziğini de etkilediği düşünülmektedir. Bu görüşe nazaran daha önce notalarda görülen bu tesir zamanla bağlama perdelerini de içerisine almıştır. 1940’lı yıllara kadar bağlamalarda bir oktavda 12 perde varken zaman içinde perde sayısı artmıştır.

 

Usul

 

Halk müziğinin metot sistemi Muzaffer Sarısözen tarafınca tasnif edilmiştir. Ancak günümüzde bu düzenlemenin bazı sorunları olduğu kabul edilmektedir. Çünkü derlemeler yapılırken ve kayıt altına alınırken sıhhatli bir çalışmanın yapılamayacağına dair görüşler vardır. Bu nedenle halk müziğimizin sadece ses sisteminin değil, yöntemlerinin de derinlemesine araştırılması gerektiği düşünülmektedir. Muzaffer Sarısözen tarafınca halk müziği yöntemlerinin sınıflandırılması şu şekildedir:

 

1) Ana ritimler ve triad formları (2, 3 ve 4 ünite vuruş),
2) us1s (5, 6, 7, 8, 9 birim vuruş),
3) Karışık yöntemler (10 yada daha fazla birim vuruş).